Danas je potpisan temeljni ugovor Crne Gore i SPC, sporazum kojim se uređuju imovinsko-pravni odnosi nad crkvama i manastirima SPC na teritoriji Crne Gore.
Sporazum su danas potpisali Dritan Abazović premijer Crne Gore i patrijarh SPC Porfirije u podgoričkoj vili Gorica. Temeljni ugovor je dokument kojim se Srpskoj pravoslavnoj crkvi garantuje svojina nad crkvama i manastirima na teritoriji Crne Gore. Abazović je posle potpisivanja izjavio da je „vlada odlučna da svim verskim zajednicama da identična prava“, a na društvenoj mreži telegram napisao, da je jedno važno pitanje stavljeno ad akta „Ugovor je bio potreban i državi (Crnoj Gori) i (Srpskoj pravoslavnoj) crkvi, nismo hteli ništa više od bilo kog građanina“, izjavio je patrijarh Porfirije. Ja sam pre svega blagodaran Bogu danas, blagodaran vama predsedniče vlade na svim naporima koje ste uložili da se peripetije koje traju od 2012. završe danas na jedan svečan način i da se potpiše temeljni ugovor između Crne Gore i SPC izjavio je Patrijarh SPC Porfirije. Vlada Crne Gore usvojila je nacrt Temeljnog ugovora u julu 2022. godine. U Temeljnom ugovoru se navodi da Crna Gora priznaje kontinuitet pravnog subjektiviteta SPC i da jemči nepovredivost prava svojine i državine nad manastirima, hramovima, zgradama i drugim nepokretnostima i prostorima u njenom vlasništvu.
Zakon o slobodi veroispovesti u Crnoj Gori izazvao je krajem 2019. i tokom 2020. velike proteste i litije Srpske pravoslavne crkve i dela vernika. Prema ovom zakonskom okviru, država je postala vlasnik svih verskih objekata koji su izgrađeni do decembra 1918, a bili su državna svojina. Kako SPC u Crnoj Gori ima veliki broj verskih objekata, vernici i poglavari crkve doživeli su zakonsko rešenje kao direktno zadiranje crnogorske države u imovinu srpske crkve. Ipak, ovi članovi zakona izmenjeni su posle promene vlasti u Crnoj Gori. Veliku ulogu u litijama u Crnoj Gori imao je i Amfilohije, mitropolit crnogorsko-primorski Srpske pravoslavne crkve, koji je preminuo, a njega je nasledio mitropolit Joanikije, koji je prisustvovao potpisivanju Temeljnog ugovora.
Potpisivanju Temeljnog ugovora prisustvovali su još i članovi Svetog Arhijerejskog Sinoda SPC, preosvećena gospoda episkopi sremski Vasilije i zvorničko tuzlanski Fotije. Preosvećena gospoda episkopi koji imaju kanonsku jurisdikciju na teritoriji Crne Gore: mileševski Atanasije, budimljansko-nikšićki Metodije i zahumsko-hercegovački Dimitrije; kao i glavni sekretar Svetog Arhijerejskog Sinoda arhimandrit Nektarije, potpredsednik Vlade g. Vladimir Joković i gospoda ministri: za ljudska i manjinska prava Fatmir Đeka, zdravlja Dragoslav Šćekić i finansija Aleksandar Damjanović.
Iz Demokratske partije socijalista (DPS), stranke predsednika Mila Đukanovića od koje zavisi manjinska podrška vladi premijera Abazovića, najavili su da će „pokrenuti inicijativu za izglasavanje nepoverenja Vladi“, kao i da će „ugovor biti suspendovan nakon izbora nove“.
Nekoliko desetina građana protestovalo je u blizini Vile Gorica protiv potpisivanja temeljnog ugovora, a policija je blokirala prilaz vili.
