Beograđani ponovo dišu najzagađeniji vazduh na svetu, a nivo zagađenosti u glavnom gradu Srbije okarakterisan je kao opasan po zdravlje stanovnika. Okidač za enormno aerozagađenje u Beogradu, ali i u drugim gradovima u Srbiji, svakako je grejna sezona sa velikim brojem individualnih ložišta, a merne stanice koje beleže kvalitet vazduha prikazuju drastično uvećano prisustvo PM čestica.
„Visok nivo aerozagađenosti može biti opasan za sve ljude, posebno za osetljive kategorije stanovništva kao što su deca, trudnice, hronični bolesnici. Akutni problemi koje izaziva aerozagađenost su iritacija očiju i nosa, svrab, kašalj, osećaj gušenja i nedostatka vazduha. Zbog toga se lekarima među prvima javljaju pacijenti sa znacima bronhitisa, pogoršanjem hronične obstruktivne bolesti pluća – HOBP i bronhijalne astme“, izjavila je za portal N1 prim. dr Slavica Plavšić, specijalista za plućne bolesti. Ona je naglasila da su znatno opasnije hronične posledice aerozagađenja koje nastaju zbog česte i dugotrajne izloženosti aerozagađenju.
Štetan uticaj aerozagađenja najizraženiji je na respiratornom sistemu. Ispoljava se od najlakših respiratornih simptoma, preko češćih infekcija gornjeg i donjeg respiratornog trakta, zatim hiperreaktivnosti disajnih puteva, alergijskih reakcija, kao i upale pluća virusnog ili bakterijskog porekla. Akutne respiratorne infekcije javljaju se češće u jesenjim i zimskim mesecima. Vremenom nastaju trajne promene strukture pluća sa smanjenom plućnom funkcijom. Teže posledice štetnog uticaja aerozagađenja su nastanak i pogoršanje bronhijalne astme, hronična opstruktivna bolest pluća, plućna fibroza, kao i znatno povećan rizik od pojave karcinoma usne duplje, laringsa, kože i pluća.
Prema podacima Svetske zdravstvene organizacije, zbog lošeg vazduha u Srbiji prerano umre oko šest hiljada osoba godišnje, što nas dovodi na neslavno prvo mesto u Evropi i deseto u svetu. Ti brojevi su visoki i u zemljama u regionu jer zagađen vazduh ne poznaje državne granice. Najčistiji vazduh udišu stanovnici skandinavskih zemalja, u kojima je prosečan životni vek za čak deset godina duži nego u Srbiji.
U izveštajima o kvalitetu vazduha pominje se koncentracija čestica sa oznakama PM2.5 i PM10, a reč je o čestičnim materijama koje imaju prečnik manji od 2,5, odnosno 10 mikrometara. Čestice PM2.5 su toliko male da se mogu biti videti samo pomoću mikroskopa, a zahvaljujući svojoj veličini sposobne su da prođu nos i grlo, te mogu da prodru duboko u pluća, čak i u krvotok. Fine čestice mogu doći iz više izvora kao što su strujna postrojenja, toplane, individualna ložišta, motorna vozila, avioni, gorenje drveta, šumski požari, paljenje njiva, vulkanske erupcije i peščane oluje. Nivo PM čestica u zatvorenim prostorima najviše povećavaju pušenje, kuvanje, gorenje sveća ili vatre, peći, grejalice na plin, čišćenje hemijskim proizvodima, korišćenje starih usisivača, laka za kosu, dezodoransa i slično.
Nošenje običnih hiruških maski štiti od udisanja krupnijih čestica, dok nešto bolju zaštitu pružaju maske sa jačim zaštitnim filterima, poput N95. Svakako je nemoguće zaštiti se u potpunosti, jer se resorpcija štetnih materija vrši i preko kože. Zato se osetljivim grupama, deci, trudnicama i starima preporučuje da ne izlaze napolje kada je velika aerozagađenost. Ukoliko moraju, savetuje se da izbegavaju najprometnije ulice, a da što više vremena provode u parkovima i prirodi gde je vazduh najčistiji. Za prečišćavanje vazduha u domovima korisni su prečišćivači vazduha sa kvalitetnim hepo filterima koji vazduh čiste od raznih čestica prašine, životinjskih dlaka, mirisa duvana i slično.
