Loše stanje u poljoprivredi može imati i poneki pozitivan efekat na naše emisije gasova staklene bašte. Ali se sveukupno moramo okrenuti boljem upravljanju i adaptaciji kako bismo sačuvali našu proizvodnju i naše zemljište.
Drastični pad stočnog fonda, usled nedostatka stajnjaka, može imati dalekosežan i štetan efekat po poljoprivredno zemljište. Prva činjenica koja se zapaža iz popisa poljoprivrede 2023. godine je da se broj poljoprivrednih gazdinstava u odnosu na 2018. godinu smanjio za 10%, a u odnosu na 2012. godinu za skoro 20%. To može da bude posledica ukrupnjavanja poseda, što potvrđuje i prosečna površina gazdinstva koja je od 2012. porasla sa prosečnih 4,5 ha na 6,4 hektara u 2023. godini. Ukrupnjena poljoprivredna proizvodnja donosi mogućnosti bržeg osvremenjavanja, lakšeg uvođenja novih tehnologija i digitalizacije, veće investicione moći gazdinstava. Sve bi to bilo načelno dobro – da se ukrupnjavanje gazdinstava odrazilo i na bolje rezultate poljoprivredne proizvodnje. Međutim, nije tako. Najdramatičnija situacija je u stočarstvu. Stočarstvom se u 2023. godini bavi 6 od 10 poljoprivrednih gazdinstava u odnosu na 8 od 10 u 2018 godini. Broj uslovnih grla je u istom periodu sa skoro 2 miliona u 2018 pao na ispod 1,5 miliona u 2023 godini, što predstavlja pad od 25%. Najveći pad proizvodnje je u pogledu broja svinja koji je pao u petogodišnjem periodu za preko 30%. Broj goveda je pao za skoro 18%, broj živine za oko 5 odsto.
Smanjenje stočnog fonda može imati značajne implikacije za klimatske promene, kako pozitivne tako i negativne. Naime, stočarstvo, posebno govedarstvo, ima značajan negativan uticaj na klimatske promene zbog emisije metana iz probavnog sistema preživara. Smanjenje stočnog fonda može dovesti do manje emisije metana i drugih gasova koji doprinose efektu staklene bašte. Druga strana medalje je da smanjenje broja uslovnih grla direktno utiče na smanjenu produkciju stajnjaka kao organskog đubriva koje je neophodno da bi se održala optimalna struktura zemljišta i održao ili povećao nivo sadržaja organskog ugljenika u zemljištu. Kada ovih efekata nema, kao što ih u Srbiji zbog dugogodišnjih problema u stočarstvu već nema, kapacitet zemljišta da veže ugljenik se drastično smanjuje. Na ovaj način, zdravo zemljište kao ponor ugljenika, koji je od ogromnog značaja za ublažavanje efekata koji dovode do klimatskih promena, postaje ugroženo, a uticaj na klimatske promene postaje sve izraženiji.
