Rana proizvodnja povrća na njivi često je rizična zbog mogućih mrazeva. Toploljubivim biljkama, kao što su paradajz, paprika, boranija, krastavac, kao ranim kulturama najveće štete nanose kasni prolećni mrazevima, pri jesenjoj proizvodnji povrća prvi jesenji mrazevi.
Štetno delovanje mraza, odnosno niskih temperatura, na biljke može se manifestovati na 3 načina:
Izmrzavanje – javlja se kod nekih ozimih kultura kao što su spanać i salata, iako su one inače otporne na niske temperature;ove biljke pod uticajem jakih i dužih mrazeva iz smrznutog zemljišta ne mogu da uzimaju vodu i hranu i zbog toga propadaju i uginu;
Promrzavanje – takođe se može javiti kod ozimih vrsta povrća u rano proleće i to usled velikih i naglih promena temperatura; zemljište se u ovom slučaju naizmenično skuplja i širi što dovodi do kidanja korenčića u njemu, biljka ne može da uzima vodu i hranu i dolazi do njenog propadanja; mera zaštite je valjanje;
Smrzavanje – najčešće se javlja pri ranoj proizvodnji povrća usled kasnih prolećnih mrazeva; u međućelijskom prostoru tkiva dolazi do smrzavanja i stvaranja leda; ukoliko porast temperature posle ledenog perioda bude postepen biljka neće biti puno oštećena, ali pri naglom otapanju leda ćelije se kidaju i biljka propada.
Mere zaštite povrća od mraza mogu biti:
Preventivne – ozima salata i spanać seju se ili sade na zapadnu kosinu brazdi koje se izvlače u pravcu severoistok – jugozapad pa su biljke zaklonjene od sunca i od hladnih severnih vetrova; preventivna mera je i pravljenje tunela od plastične folije koja štiti biljke od mraza do -4 C ili zagrtanje biljaka zemljom;
Mere za sprečavanje inverzije temperature – koristi se dim; nad kulturama se stvara gusta dimna zavesa koja sprečava gubljenje toplote u atmosferu; u tu svrhu pale se otpaci, vlažna slama, seno ili korov, koji se prethodno rasporede po parceli (štiti od slabih mrazeva);
Kompenzacione mere zaštite – najekonomičnije je koristiti navodnjavanje; na taj način se akumulira toplota u zemljištu koja će uticati na smanjenje efekta mraza;
Odmrzavanje biljaka – kišenjem se usporava otapanje ledenih kristala u tkivu biljke.
Savet poljoprivrednim proizvođačima je da u slučaju pojave mrazeva izaberu neki od ovih mera zaštite kako bi izbegli propadanje biljaka i smanjenje prinosa na svojim parcelama.
